“In het noorder en westergedeelte is doorgaans het kleilandt alwaar de weit, gerst, koolsaat en anderen granen benevens d’aardvrugten overvloedig wassen: ook vind men hier seer smakelijke boom-vrugten in de hovingen ende plantagien bij de huisen der Edelen en Eigen-erfden, welke in dese landstreek seer veel zijn.”

Deze passage is afkomstig uit de Beschrijvinge wegens de heerlykheid van Vriesland, geschreven door Bernardus Schotanus (1640-1704). In dit werk beschrijft Schotanus - een arts, cartograaf en wiskundige – in totaal 271 Friese buitenplaatsen. Een aanzienlijk deel daarvan was gelegen in het toenmalige plattelandskwartier Westergo. De huidige gemeente Súdwest-Fryslân beslaat een aanzienlijk deel van deze oude regio. De adellijke states die hier in vroegere tijden stonden waren de trots van diverse Friese adellijke families, die ze soms eeuwenlang in hun bezit hadden. Veel van deze buitens verdwenen in de achttiende- en negentiende eeuw onder de sloophamer. Daaronder ook de Osinga State bij Schettens, de Wibranda State bij Hichtum en de Donia State bij Burgwerd, gelegen in de grietenij- en voormalige gemeente Wonseradeel.

Wat is er bij het Gemeentearchief Súdwest-Fryslân te vinden over deze drie buitenplaatsen en hun bewoners? Hierover is een boekje gemaakt, dat via archief@sudwestfryslan.nl kan worden opgevraagd. In het boekje wordt tevens beschreven hoe in de verschillende archiefbronnen kan worden gezocht, aangezien ze ook in onderzoeken naar andere onroerende goederen in de voormalige grietenij- en gemeente Wonseradeel (vanaf 1987 Wûnseradiel) kunnen worden ingezet.