Zij vormen een uitzondering op de regel dat de lokale overheid tot 1811 toen de Burgerlijke Stand ingevoerd werd, niets deed aan bevolkingsregistratie. Burgerboeken kwamen alleen voor in de steden. En laten dat er nu in Súdwest-Fryslân maar liefst zes zijn. Bolsward, Hindeloopen, IJlst, Sneek, Staveren en Workum. Kortom, een unieke serie archiefstukken bij elkaar. De boeken zijn een aantal jaren geleden toegankelijk gemaakt door vrijwilligers en doorzoekbaar op www.allefriezen.nl. Dit zijn de directe links:

• Bolsward 1579-1582 en 1609-1799,
• Hindeloopen 1642-1754,
• IJlst 1634-1771,
• Sneek 1517-1803,
• Staveren 1661-1806,
• Workum 1637-1811

Wat waren dat nu die burgerboeken?

Aan de mannelijke inwoners van een middeleeuwse stad kon het zogenaamde burgerschap of poorterschap worden toegekend. Dat was van belang voor iedereen die in de stad een ambacht uitoefende, in de handel zat of er bezittingen had. Om als zelfstandige een beroep uit te oefenen moest men eigenlijk altijd lid van een gilde zijn en daarvoor was weer het burgerschap vereist.

Voor de vervulling van een functie in het stadsbestuur moest men wel een aantal jaren burger zijn. Burgerrecht werd verworven door geboorte of door 'aankoop'. Burgers hadden verschillende voorrechten, zoals vrijstelling van bepaalde tolgelden. Nadat de kosten (enkele guldens) waren voldaan en de desbetreffende eed (bij doopsgezinden: belofte) was afgelegd werd de nieuwbakken burger ingeschreven in het burgerboek. Meestal werden, naast de datum van inschrijving en zijn naam, tevens beroep en geboorteplaats genoteerd, soms (ook) de vorige woonplaats of andere gegevens, zoals zonen die tegelijk het burgerrecht verwierven. Door langdurig verblijf elders kon het recht ook weer verloren gaan (worden 'verwoond'). Bron: "Friezen gezocht" door P. Nieuwland.