Gemeenten waren vanaf 1851 verplicht om elk jaar een verslag te maken over ‘den toestand der gemeente’. Op basis van vaststaande hoofdstukken werd elk jaar beschreven hoe een gemeente ervoor stond. Hoeveel inwoners waren erbij gekomen?  Hoeveel verdiende elke bestuurder en ambtenaar? Welke besmettelijke ziektes heersten er in de gemeente? Hoeveel mensen bezweken hieraan? Hoeveel scholen telde de gemeente? En hoeveel processen-verbaal schreef de politie uit?

Alles werd bijgehouden en doordat het jaarlijks gebeurde geven deze verslagen een goed overzicht van de ontwikkelingen in de gemeenten. De verslagen werden tot 1930 jaarlijks gemaakt, daarna maakten de gemeenten soms een samenvattend verslag over de jaren 1931-1935. Ze werden gestuurd naar de provincie, maar elke gemeente hield ook een exemplaar voor zichzelf. 

De verslagen staan in de archiefinventaris over de periode 1521-1923. Om direct naar de gemeenteverslagen te navigeren is het raadzaam het vinkje voor 'Toon alleen resultaten met scans' aan te zetten